گیسوی یلدا بر رخسار شعر
تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۶۷۳۹۸
به گزارش ایرنا شب یلدا آئینی کهن و ایرانی است که از دیرباز در مناطق و نواحی مختلف کشور از سوی مردم استقبال شده و گرامی داشته می‌شود و صله ارحام، نقل خاطرات از زبان بزرگ‌ترها، هدیه دادن به همدیگر ، صرف شربت، شیرینی، هندوانه و انار و آشتی دادن و دلجویی از افراد دور و نزدیک از آداب و رسوم این طولانی‌ترین و به تعبیری سیاه‌ترین شب سال است که در آخر پاییز و سرآغاز زمستان تجربه می‌شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
تجلی این شب زیبا و پرخاطره در آینه شعر و ادب، بسیار تماشایی و دلبراست و یلدا موضوعی است که اغلب شعرا به آن توجه داشته اند و این شب زیبا به صورت نماد، کنایه و تشبیه در سروده‌های شاعران نمود پیدا کرده و بر دفتر شعرشان نقش بسته است.
شیخ اجل، سعدی بزرگ که پیغامبر سخن نامیده می‌شود، ابیات ناب و گوشنوازی در باب یلدا دارد و می‌فرماید:
برآی ای صبح مشتاقان اگر نزدیک روز آمد / که بگرفت این شب یلدا ملال از ماه و پروینم
سیاق سخن شاعر در این بیت به گونه ای است که از آن، دو معنی به دست می‌آید و ابتدا به نظر می‌رسد شب یلدا ملال و اندوه از ماه و پروین می‌ستانند اما در اصل می‌گوید که ای صبح دل انگیز مشتاقان که امیدبخش هستی، اگر نزدیک روز است و اگر وعده صبح صادق درست است، زودتر برآی و طلوع کن زیرا ملالت و کسالت این شب طولانی، حتی مرا از روشنایی ماه و پروین دل‌زده کرده است.
پروین که از آن به خوشه پروین نیز یاد می‌شود، تعدادی ستاره هستند که یکجا در آسمان دیده می‌شوند و در برخی اشعار از پروین به عنوان نماد قطرات اشک بر رخسار عاشق یا معشوق یاد شده است و جالب اینکه گفته می‌شود خوشه پروین در آخرین شب پاییز بهتر از شب‌های دیگر قابل مشاهده است و این نکته نیز دقت نظر شاعر را بیشتر می‌رساند.
سعدی در شعری دیگر درباره یلدا می‌سراید:
روز رویش چو برانداخت نقاب شب زلف / گفتی از روز قیامت شب یلدا برخاست
آن دلبر زیبا روی هنگامی که زلف همچون شب را از رخسار همچون روز روشن کنار زد، گویی از روز مهم قیامت (نشانه حیرت و بهت شاعر از زیبایی چهره نگار ) شب سیاه یلدا به کنار رفت و چشم‌ها متوجه جمال و جلوه معشوق شد.
مصلح الدین سعدی در بیتی دیگر نیز یلدا را مانع و حجاب رخسار یار معرفی می‌کند و شب فراق را هر مقدار که باشد، به عنوان یلدا و شبی طولانی تصور می‌کند و می‌فرماید:
نظر به روی تو هر بامداد نوروزی‌ست / شب فراق تو هر شب که هست یلدایی‌ست
همو سروده است که :
باد آسایش گیتی نزند بر دل ریش / صبح صادق ندمد تا شب یلدا نرود
تاسف و حسرت شاعر از این است که نسیم آرامش و آسایش بر دلی که ریش ریش شده و جراحت یافته، نمی‌وزد تا قدری آرامش و التیام بخشد و تا جور شب یلدا باقی است، هرگز صبح صادق و روشن و فردایی امیدبخش تجربه نخواهد شد.
از شب یلدا در شعر فردوسی با عنوان "شب اورمزد" یاد شده است و این معمار بزرگ کاخ بلند نظم فارسی اینگونه سروده است:
شب اورمزد آمد و ماه دی / ز گفتن بیاسای و بردار می
می‌دانیم که روزهای هر ماه در تقویم یا گاهشمار ایران باستان دارای نام و عنوان بوده و مراد از اورمزد، روز اول هر ماه است و در این بیت، منظور فردوسی از شب اورمزد همان شب یلدا و استقبال از دی ماه و زمستان است که شاعر توصیه می‌کند در این شب بلند، بجای سخن به درازا بردن که می‌تواند مشغله‌های زندگی قلمداد شود، بهتر است به خوش‌نشینی و آرامش پرداخته شود که به گونه ای شیوه خوشباشی خیام را نیز در ذهن تداعی می‌کند.
همانجا که خیام می‌سراید:
من بی می‌ناب زیستن نتوانم / بی‌باده کشید بار تن نتوانم
من بنده آن دمم که ساقی گوید / یک جام دگر بگیر و من نتوانم
البته شراب و می در ادبیات فارسی همواره مذموم ، مکروه یا حرام نیست بلکه گاه مقصود از آن نه تنها سُکر و خماری نیست بلکه نوعی بیداری و هوشیاری است و این نوع شراب آگاهی در شعر حافظ نیز به تکرار ذکر شده است که پرداختن به آن مجالی دیگر می‌طلبد.
عطار، این عارف و شاعر شوریده نیز از وقت‌کُشی شب یلدا و رنج آور بودن این شام سیاه شکوه سر می‌دهد و دردسرها و ناکامی‌های خود را به سرسنگینی شب چله تشبیه می‌کند و چنین می‌سراید:
چو درد من سری پیدا ندارد / شب یلدای من فردا ندارد
بدیهی است که شبی که فردا ندارد و سیاهی آن مستمر است، طاقت انسان را طاق خواهد کرد و عنان از دست صبر خواهد ربود و شاعر بدینگونه، از طولانی بودن رنج و مصائب خویش شکایت‌ها دارد.
مالک الملک سخن خاقانی بزرگ نیز یلدا را بارها یاد کرده است که به نمونه ای از آن اشاره می‌شود:
آری که آفتاب مجرد به یک شعاع / بیخ کواکب شب یلدا برافکند
به قدرت حتی شک شعاع نور خورشید اشاره می‌کند که قادر است بیخ و بن کوکب‌ها و ستارگان شب یلدا را براندازد و بساط این شب دیجور (شبی به شدت سیاه و تاریک) را بر هم زند.
از یلدا همواره به عنوان زمینه ساز یاس و تعب و درماندگی یاد نشده است بلکه همین خاقانی شروانی در بیتی دیگر به امید پنهان در پس این شام بلند نگاه می‌اندازد و می‌سراید:
همه شب‌های غم آبستن روز طرب است / یوسف روز، به چاه شب یلدا بینند
در واقع بیانگر این مصرع یا ضرب المثل مشهور است که "پایان شب سیه سپید است" و شاعر در مصرع دوم با تلمیحی زیبا به واقعه به چاه انداخته شدن یوسف به دست برادران غیورش نقبی زده و معتقد است همانگونه که یوسف را در کمال ناامیدی در چاهی یافتند و سیمای روشن او را از قعر آن بیرون کشیدند، انسان‌ها به فردای روشن و امیدوارکننده در پس شب چله اعتقاد و باور دارند و شب، همیشه مایه اندوه و ناامیدی نیست.
در شعر صائب تبریزی نیز گاه، رگه‌هایی از امیدواری به روز و اهتراز از غم یلدا یا شب‌های دیگر به چشم می‌خورد. بدین گونه:
مردان نظر سیاه به دنیا نمی‌کنند / روز سفید خود شب یلدا نمی‌کنند
مردان و کسانی که اراده تغییر امور را دارند و تسلیم رویدادها یا پیشامدها نمی‌شوند، دنیا را سیاه و سخت نمی‌بینند و روز سفیدی که می‌تواند منشا خیر و خوبی باشد را با اندیشه‌های بسته و محکوم، سیاه و تباه درنمی‌یابند بلکه بر مرکب امید و توفیق سوار هستند و به امید کامرانی‌های بیشتر می‌تازند.
البته همین شاعر سبک هندی در جایی دیگر اشاره به خو گرفتن و انس بستن با شب چله و ناامیدی اشاره دارد و اینگونه قلمفرسایی کرده است که:
زلف ماتم دیدگان را شانه ای در کار نیست / دست کوته‌دار ای مِهر از شب یلدای من
گویا قرار نیست که شانه ای باشد و گیسوی پریشان مصیبت‌دیدگان و انسان‌های مغموم را سامان بخشد؛ بنابراین ای خورشید و ای آفتاب از این شب تیره که گرداگرد من است، دست بردار و بگذار در فکر و خیال خویش غرق باشم؛ به عبارت دیگر شاعر، نوعی یاس خود از زدوده شدن و برکنار رفتن ناکامی‌ها را اقرار می‌کند.
قاآنی شیرازی شاعر عهد قاجار که قصاید، غزلیات، مسمطات، قطعات، ترکیب بندها، ترجیع بندها و مثنوی ها سروده است، زلف فروریخته بر رخ محبوب را به شب سیاه یلدا و همچنین به تصویر پرهای سیاه زاغ و کلاغ تشبیه کرده که بر روی گلبرگ های سفید یاسمین یا یاسمن سنگینی می کند.
زلفش به چهره چون شب یلدا بر آفتاب
یا عکس پَرّ زاع بر اوراق یاسمین
مسعود سعد سلمان که بخش مهمی از عمرش در زندان سپری شده و "حبسیات" او معروف است، خلاف مویه‌ها و نجواهای غریبانه اش از داخل زندان نای، در بیتی امیدبخش سروده است؛
کرده خورشید صبح مُلک تو / روز همه دشمنان شب یلدا
شاعران معاصر نیز از شب چله طَرف ها بسته اند و هر یک به شیوه و شگردی، در ذم یا مذح آن برآمده اند.
سعید بیابانکی سروده است:
بمان که فلسفه این شب دراز این است / که یک دقیقه بیشتر تو را نگاه کنم
می‌بینیم درازی شب چله را فرصتی برای کامیابی بیشتر از حضور معشوق می انگارد و در پی مذمت و نکوهش یلدا بر نمی‌آید.
هوشنگ ابتهاج یا سایه که چندی پیش رحل اقامت از جهان فانی کَند و بر دنیای باقی افکند، در چکامه ای زیبا یا تصویرسازی‌های بدیع، از شب یلدا نام برده است؛
کنج تنهایی ما را به خیالی خوش کرد / خواب خورشید به چشم شب یلدا زد و رفت
خیال و رویای محبوب یا ممدوح، سبب قابل تحمل شدن و نشاط در خلوت شاعر شده است و گویی خواب خورشید، چشم خفته شب یلدا را آشفته ساخته و شب تنهایی و ناراحتی به سرانجام آمده است.
البته باید اشاره شود که شعر شاعران بزرگ از قابلیت تاویل و تعبیر مختلف برخوردار است و در اصل، یکی از علل اشتهار و همه‌پسندی این قبیل شاعران، تعبیرپذیری و تفسیرپدیری شعرهایشان است و با این لطایف الحیل و ابهام افزایی و ایهام گنجاندن در سروده‌ها، امکان برداشت‌های متنوع از شعرهایشان را فراهم می‌آورند و همگان را دلباخته خلاقیت‌های ادبی خویش می‌کنند.
باری یلدا همچنان از موضوعات و مضامین رایج در شعر و ادب است و به جهت مفاهیم مثبت و منفی که از آن برمی‌خیزد، در سروده‌ها و نوشته‌ها به تکرار می‌آید و هر نویسنده ای سعی دارد فارغ از کاربردهای گذشته، نگاهی نو به آن بیاندازد و جلوه ای تازه به آن بخشد.
امید که سنت قشنگ چله‌نشینی نزد ایرانیان و همه ملت‌هایی که این شب به یادماندنی را گرامی و گرم می‌دارند، استوار بماند و علت این استواری و پابرجایی این رسم و سنت، کاهش آلام و اندوه بشر و وفور نعمت و برکت و رواج همزیستی و صمیمیت ها باشد.
با اقتباس از آثار شعرای یاد شده؛
عیسی پاشاپور
برچسب‌ها اقوام ایرانی آداب و رسوم پاییز شب یلدا ایرانمنبع: ایرنا
کلیدواژه: اقوام ایرانی آداب و رسوم پاییز شب یلدا ایران اقوام ایرانی آداب و رسوم پاییز شب یلدا ایران شب یلدا شب چله
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۶۷۳۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آیا از لوله سیاه آهنی برای مصارف کشاورزی می‌توان استفاده کرد؟
لوله سیاه آهنی نوعی لوله فولادی است که سطح آن با روکش اکسیدی سیاه پوشیده شده می‌شود. این نوع لوله به دلیل استحکام و دوام بالا، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف از جمله صنعت کشاورزی دارد. با این حال، استفاده از لوله سیاه در کشاورزی مزایا و معایبی به همراه دارد که باید قبل از استفاده از آنها به دقت مورد بررسی قرار گیرند. در ادامه این مطلب بررسی می‌کنیم که آیا لوله‌های سیاه آهنی برای مصارف کشاورزی مناسب است و از چه تجهیزاتی به جای آن نیز می‌توان استفاده کرد.
مزایا و معایب لوله سیاه آهنی برای مصارف کشاورزیاستفاده از لوله‌های سیاه آهنی برای مصارف کشاورزی دارای مزایا و معایبی است که قبل از استفاده باید از آنها آگاه شد.
مزایای استفاده از لوله سیاه آهنی در کشاورزی استحکام و دوام: لوله‌های سیاه آهنی از فولاد ساخته شده‌اند که به طور ذاتی بسیار قوی و بادوام است. این امر باعث می‌شود تا این لوله‌ها در برابر فشار و ضربه‌های بالا مقاوم باشند و برای استفاده در سیستم‌های آبیاری، زهکشی و انتقال مواد در مزارع کشاورزی ایدئال باشند. مقاومت در برابر خوردگی: روکش اکسیدی سیاه روی لوله سیاه تا حدی از آن در برابر زنگ زدگی و خوردگی محافظت می‌کند. این امر به خصوص در محیط‌های کشاورزی که لوله‌ها در معرض رطوبت، مواد شیمیایی و خاک قرار دارند، حائز اهمیت است. قیمت مناسب: لوله‌های سیاه آهنی در مقایسه با سایر انواع لوله‌ها مانند لوله‌های گالوانیزه یا لوله‌های پلاستیکی، قیمت مقرون به صرفه‌تری دارد. این امر می‌تواند به ویژه برای کشاورزانی که به دنبال راه حل‌های اقتصادی برای سیستم‌های لوله کشی خود هستند، یک مزیت قابل توجه باشد. قابلیت انعطاف پذیری: لوله سیاه آهنی به نسبت انعطاف پذیر است و به راحتی خم می‌شود. این امر نصب و راه اندازی آن را در فضاهای مختلف آسان‌تر می‌کند و نیاز به اتصالات و زوایای زیاد را کاهش می‌دهد. قابلیت بازیافت: لوله‌های سیاه آهنی 100٪ قابل بازیافت هستند. این امر آن را به یک انتخاب زیست محیطی مناسب برای کشاورزانی که به دنبال کاهش ردپای کربن خود هستند، تبدیل می‌کند. معایب استفاده از لوله سیاه آهنی در کشاورزی زنگ زدگی: اگرچه روکش اکسیدی سیاه تا حدی از لوله در برابر زنگ زدگی محافظت می‌کند اما این محافظت دائمی نیست. در شرایطی که لوله به طور مداوم در معرض رطوبت یا مواد شیمیایی خورنده قرار گیرد، ممکن است با گذشت زمان زنگ بزند. زنگ زدگی می‌تواند باعث نشت لوله، آلودگی آب و کاهش عمر مفید آن شود. رسوب گذاری: با گذشت زمان، رسوبات و جرم می‌توانند در داخل لوله‌های سیاه آهنی جمع شوند. این امر می‌تواند جریان آب را کاهش داده، فشار را افزایش دهد و راندمان سیستم را مختل کند. برای جلوگیری از رسوب گذاری، لازم است لوله‌ها به طور مرتب تمیز و بازرسی شوند. وزن: لوله‌های سیاه آهنی به طور قابل توجهی سنگین‌تر از سایر انواع لوله‌ها مانند لوله‌های پلاستیکی است. این امر می‌تواند حمل و نقل و نصب آن را دشوارتر کند و همچنین ممکن است بار اضافی بر روی سازه‌هایی که از آن پشتیبانی می‌کنند، مانند تیرهای سقف یا پایه‌ها ایجاد کند. ظاهر: لوله‌های سیاه آهنی دارای ظاهری خشن و مات است که ممکن است از نظر زیبایی مطلوب همه نباشد. در برخی موارد، این ظاهر می‌تواند با محیط اطراف، به خصوص در کاربردهای کشاورزی که زیبایی شناسی نیز مد نظر است، ناسازگار باشد.پیش‌تر بررسی کردیم که استفاده از لوله سیاه آهنی علاوه بر مزایایی که ارائه می‌دهد، معایبی نیز برای کشاورزی به همراه دارد. این مضرات ممکن است برای کشاورزی و محصولات، آسیب رسان باشند. در این میان، روش‌های آبیاری سنتی با استفاده از لوله‌های سیاه مانند غرقابی که با هدر رفتن آب و آلودگی خاک همراه هستند، دیگر کارآمد و پایدار محسوب نمی‌شوند.
به همین دلیل، اتخاذ سیستم‌های نوین آبیاری مانند آبیاری قطره‌ای با استفاده از نوار تیپ آبیاری و تجهیزات جانبی آن، به عنوان راه حلی کارآمد و مدرن برای غلبه بر این چالش‌ها، مورد توجه قرار گرفته است.
مزایای استفاده از نوار تیپ و تجهیزات آبیاری قطره ای در کشاورزیدر ادامه برخی از این مزایای نوارتیپ آبیاری را خواهید خواند.
صرفه‌جویی در مصرف آبآبیاری قطره‌ای با رساندن آب به طور مستقیم به پای گیاه، از هدر رفتن و تبخیر آب در فواصل بین گیاهان و جویچه‌ها جلوگیری می‌کند. این امر می‌تواند مصرف آب را تا 50 درصد یا بیشتر در مقایسه با روش‌های سنتی آبیاری غرقابی کاهش دهد. صرفه‌جویی در مصرف آب، به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک که با کمبود آب مواجه هستند، از اهمیت حیاتی برخوردار است.
آبیاری قطره‌ای با تامین آب مورد نیاز گیاه به طور دقیق و در زمان مناسب، به افزایش راندمان آبیاری و جذب بهتر آب توسط گیاه کمک می‌کند. این امر منجر به رشد بهتر گیاه، افزایش عملکرد محصول و کاهش تنش‌های آبی در گیاهان می‌شود.
کاهش رشد علف‌های هرزآبیاری قطره‌ای با خیس کردن فقط پای گیاه و عدم خیس شدن سطح خاک، از رشد علف‌های هرز جلوگیری می‌کند. این امر به نوبه خود نیاز به وجین و استفاده از علف کش‌ها را کاهش می‌دهد و در نتیجه هزینه‌های تولید را به طور قابل توجهی پایین می‌آورد.
جلوگیری از فرسایش خاکآبیاری غرقابی می‌تواند منجر به فرسایش خاک، به ویژه در زمین‌های شیبدار شود. در مقابل، آبیاری قطره‌ای نسبت به لوله سیاه آهنی با خیس کردن موضعی خاک، از فرسایش خاک و از بین رفتن مواد مغذی آن جلوگیری می‌کند.
کنترل بهتر بیماریهاتجهیزات آبیاری قطره ای با خیس نکردن برگ‌ها و ساقه گیاهان، از شیوع بیماری‌های قارچی و باکتریایی که در اثر رطوبت بالا ایجاد می‌شوند، جلوگیری می‌کند. این امر به سلامت گیاهان و کاهش نیاز به استفاده از سموم دفع آفات کمک می‌کند.
سهولت استفاده و نگهداریسیستمهای آبیاری قطره‌ای با نوار تیپ به دلیل طراحی ساده و اجزا و اتصالات کم، به راحتی نصب، راه اندازی و نگهداری می‌شوند. این امر آنها را برای کشاورزان با سطوح مختلف دانش و تخصص مناسب می‌کند.
سازگاری با انواع مختلف خاک و اقلیمآبیاری قطره‌ای می‌تواند در انواع مختلف خاک و اقلیم، از جمله خاک‌های شنی، رسی و شیب دار و همچنین در مناطق خشک، مرطوب و نیمه خشک، با کارایی بالا مورد استفاده قرار گیرد.
پایداری زیست محیطیآبیاری قطره ای با صرفه‌جویی در مصرف آب، جلوگیری از فرسایش خاک و کاهش استفاده از مواد شیمیایی، به حفظ منابع طبیعی و محیط زیست کمک می‌کند.
افزایش کیفیت محصولآبیاری قطره ای با تامین آب مورد نیاز گیاه در زمان مناسب، به رشد بهتر و سالم‌تر گیاهان و در نتیجه افزایش کیفیت و مرغوبیت محصول نهایی کمک می‌کند.
صرفه‌جویی در هزینههابا وجود هزینه اولیه برای نصب تجهیزات آبیاری قطره ای، صرفه‌جویی در مصرف آب، کاهش هزینه‌های کارگری، افزایش عملکرد محصول و نیاز کمتر به استفاده از سموم و کودها، در نهایت منجر به صرفه‌جویی در هزینه‌های بلندمدت برای کشاورزان خواهد شد.
سخن پایانیاستفاده از لوله سیاه آهنی برای کشاورزی یک امر رایج است که معمولا به علت مزایای آن مورد توجه قرار می‌گیرد. اما در این میان تجهیزات آبیاری جدید مانند آبیاری قطره‌ای نیز طرفداران خود را پیدا کرده‌اند. با این حال باز هم انتخاب با شما است که با توجه به ویژگی‌ها سیستم آبیاری را انتخاب کنید.
کد خبر 848419
اعلام محدودیت های ترافیکی پایان هفته در جاده های شمالی کشور